9 Madde ile 19 Mayıs 1919
19 Mayıs, Türkiye Cumhuriyeti’nin doğumuna giden yoldaki dönüm noktalarından biri… 2023 Mayıs’ı ise Atatürk’ün gençlere armağan ettiği 19 Mayıs’ın “104. Yılı”… Tarihimizde büyük yeri olan bu günü, gençler ve Atatürk’ün ifade ettiği gibi “genç fikirli” olanlar için Kültür ve Yaşam’da kutluyoruz.
Mustafa Kemal, Samsun’da asayişi sağlaması için Osmanlı Sultanı VI. Mehmet tarafından görevlendirildiğinde ve hazırlıklarını tamamladıktan sonra 16 Mayıs 1919 tarihinde yola çıktığında 9. Ordu Müfettişiydi.
Samsun’a deniz yoluyla gidilecek, bu yolculukta Mustafa Kemal’e 18 kişi eşlik edecekti. İçinde Refet Bele, Kazım Dirik, Hüsrev Gerede, Refik Saydam, Cevat Abbas Gürer’in de bulunduğu geminin dümeni kaptan İsmail Hakkı Durusu’daydı.
Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarını Samsun’a taşıyacak gemi ise 48 metre boyundaki Bandırma’ydı. İskoçya’da yük vapuru olarak inşa edilen gemi tam 41 yaşındaydı ve İstanbul limanına kaydedilip Türk bayrağı çekilene kadar birçok ülke gezerek farklı görevlerde bulunmuştu.
Gemi 16 Mayıs Cuma günü öğle saatlerinde İstanbul’dan ayrıldı. Mustafa Kemal, halkın iradesini arkasına alarak mücadeleye geçmenin gerekliliğine inanıyordu ve aklındaki bu düşüncelerle binmişti Bandırma Vapuru’na…
19 Mayıs 1919 Pazartesi günü Samsun kıyılarına ulaştıklarında saatler 08.15’i gösteriyordu. Mustafa Kemal ve silah arkadaşları gemiden bir taka ile ayrılarak karaya ayak bastılar. 9. Ordu Müfettişi, başında kalpağı üstünde geniş yakalı lejyon kaputuyla iskeleye çıktı.
Mustafa Kemal bu tarihten kısa bir süre sonra hayatına sivil devam edecek, Amasya, Erzurum ve Sivas kongreleriyle başlayan Milli Mücadele sayesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 23 Nisan 1920’deki açılışına giden yolun temelleri atılacaktı.
‘’1919 senesi Mayıs’ının 19. günü Samsun’a çıktım…’’ Atatürk Nutuk’u bu cümleyle başlatmıştır ve başka bir tarihte, “Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk safhasıdır. 19 Mayıs, kökleri tarihin en eski çağlarına uzanan Türk ulusunun gençleşmesinin simgesidir.” dediği bu günü sembolik doğum günü olarak işaret etmiştir.
19 Mayıs ilk kez 1926 yılında, ikinci kez 1935’te kutlandı. Simgesel olarak sadece Atatürk’ün değil bir ulusun doğum günü olan bu önemli gün Türk gençliğine armağan edildi ve 1938’den sonra Gençlik ve Spor Bayramı, 1981’den sonra ise Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı ismiyle kutlanmaya başlandı.
Bu tarihi olaya tanıklık ve aracılık eden Bandırma Vapuru ise 1925 yılında bir armatöre satılmıştı. Geminin anısı 1999 yılında yapılan ve 2003’te müze olarak açılan replikasıyla Samsun’da yaşatılıyor.
4,241 okunma
